آشنایی با جرایم سرقت، زورگیری و اخاذی و تفاوت و مجازات آن ها

یکی از مهم ترین و رایج ترین جرایمی که به باور کارشناسان و جرم شناسان تهدیدی جدی علیه امنیت جامعه محسوب می شود، زورگیری می باشد. این گروه از کارشناسان اعلام داشته اند که جرم زورگیری غالبا در مناطقی که افراد بی سواد و یا دارای سطح تحصیلات پایین ساکن هستند، بیشتر از سایر مناطق به چشم می خورد. قانون گزار نیز به منظور جلوگیری از وقوع جرم زورگیری و نیز تنبیه افرادی که مرتکب آن شده اند، مجازات های سنگینی را در نظر گرفته است.

زورگیری یا اخاذی

شانتاژ کلمه ای فرانسوی است که معنای آن در زبان فارسی اخاذی می باشد. اخاذی را می توان زورگیری، باج گیری و گرفتن مال، وجه نقد و یا هر چیز دیگری با استفاده از زور و تهدید معنا کرد. بنابراین همان گونه که اشاره کردیم، زورگیری مصداقی روشن از اخاذی می باشد.

هدف از این جرم این است که فرد مجرم بتواند مالی را به صورت غیرقانونی و با زور و تهدید به دست آورد و در واقع می توان گفت که جرم اخاذی یکی از جرایمی است که زیر مجموعه ای از جرم تهدید به شمار می آید.

ارکان جرم زورگیری

احراز سه رکن قانونی، مادی و معنوی از مهم ترین ارکان تحقق هر جرمی می باشند. در صورتی که هر یک از این ارکان وجود نداشته باشد، تحقق جرم نیز منتفی است. مگر در شرایطی که قانون گزار خلاف چنین اصلی را شرط رسیدگی به پرونده قرار دهد.

خوب است بدانید که ارکان مادی و معنوی جرم از رکن قانونی آن منشعب می گردند. دلیل این امر نیز این است که قانون گزار با گنجاندن شرایط مادی و معنوی تحقق جرم در دل عنصر قانونی آن به جرم انگاری خواهد پرداخت. در ادامه به معرفی و بررسی ارکان نام برده شده خواهیم پرداخت.

عنصر قانونی جرم زورگیری

بر اساس اقتضای اصل قانونی بودن جرم و مجازات، لازم است که قانون گزار کلیه کارها و رفتارهای مجرمانه را تعیین و اعلام نموده و مجازات های در نظر گرفته شده برای مرتکبین این اعمال را نیز به طور کاملا صریح اعلام کند. گفتنی است که قانون گزار باید تمام تلاش خود را به کار بگیرد تا از اعمال سلیقه شخصی خود در تبیین و تشریح عناوین مجرمانه پیشگیری نماید.

از طرف دیگر نیز لازم است که اعضای جامعه تمامی اعمال و رفتاری را که مخالف و منتفی قانون آن جامعه می باشند، شناخته و با عواقب انجام آن ها آشنایی کامل داشته باشند. بر اساس قاعده ” قبح عقاب بلابیان” و نیز طبق آیات مبارکه قرآن کریم، در صورتی که فردی بدون اعلام قبلی مورد مجازات قرار بگیرد، عملی زشت صورت پذیرفته است. در این جا فرض را بر مباح و قانونی بودن کلیه اعمال و رفتارهایی که در جامعه رخ می دهد، قرار داده اند. بنابراین هر رفتار و عملی که مجرمانه تلقی شود، باید از پیش توسط قانون گزار به تمامی افراد جامعه اعلام شده و مجازات آن نیز به طور صریح مشخص گردد.

عنصر مادی جرم زورگیری

عنصر مادی جرم زورگیری به این نکته اشاره دارد که مجرم قصد و نیت مجرمانه ای را که در ذهن خود پرورش داده است، به عرصه عمل برساند. این عنصر در رابطه با جرم زورگیری از دو بخش که در ادامه مورد معرفی و بررسی قرار می گیرند، تشکیل شده است.

تهدید

تهدید به معنای ترساندن فرد از عملی نا مشروع و غیر قانونی می باشد. برای مثال در صورتی که فردی شخص دیگری را ترسانده و از وی مالی را تقاضا نماید و یا او را وادار به انجام کاری بدون دریافت دستمزد نماید، مرتکب جرم تهدید شده است. تهدید به قتل، تهدید به ضرر شرفی، تهدید به ضرر نفسی، تهدید به ضرر مالی و یا تهدید به فاش کردن راز نمونه های تهدید برای جرم زورگیری می باشند.

تقاضای مال، وجه، انجام کار و عدم انجام کار

همان گونه که پیش تر نیز اشاره نمودیم، تقاضا و یا عدم تقاضای دریافت مال و یا انجام و یا عدم انجام یک کار از فرد تهدید شونده یکی از اتفاقاتی است که در جرم تهدید رخ می دهد. جالب است بدانید که در جرم زورگیری این چنین نیست. به منظور تحقق جرم زورگیری لازم است که مجرم در عین تهدید کردن فرد، از او درخواست کند که مال و یا وجهی را به او داده و یا کاری را که او می گوید انجام بدهد و از انجام کاری که او دستور می دهد، دست بکشد.

عنصر معنوی جرم زورگیری

زمانی که جرم زورگیری رخ می دهد، بدون شک افراد ممکن است که با مشکلات بسیاری در این زمینه از نظر روحی مواجه شوند. در واقع عنصر معنوی جرم زورگیری حسی است که شخص تهدید کننده در نظر دارد با ایجاد ترس و دلهره در تهدید شونده ایجاد کند. زمانی که تهدید شونده مالی در جرم زورگیری درگیر شود، به طور حتم از نظر روانی نیز ذهن او درگیر خواهد شد و حتی ممکن است که دچار مشکلات بسیاری در این زمینه شود. در این مورد، حتی اگر انگیزه از انجام این کار تفریح و سرگرمی باشد و یا حتی فرد به قصد جدی اقدام به این کار کند باید بداند که همین که عنصر روانی انجام شده است، دیگر مسئله این نیست که زورگیری و اخاذی صورت گرفته است یا خیر. بلکه باید دانست که انگیزه فرد تا چه حد بوده است که باعث نمی شود جرم به صورت کامل انجام گیرد. در این زمینه ممکن است که انگیزه فرد در کم کردن مجازاتش موثر باشد.

بنابراین در صورتی که عناصر قانونی، مادی و معنوی جرم زورگیری محقق گردد، جرم تحقق یافته و از نظر قانونی قابل اجرای مجازات خواهد بود.

مجازات جرم زورگیری

اگرچه زورگیری پدیده ای تازه و در عین حال رایج در میان مردم می باشد، اما فاقد قانون مستقل و محکم بوده و به منظور پیشگیری از آن و نیز تنبیه مرتکبین از سایر قوانین پیشین نظیر قانون مجازات اسلامی تبعیت می شود. بررسی های انجام شده در رابطه با این موضوع حاکی از آن است که تنها در یک مورد قانون گزار واژه اخاذی را در معنای زورگیری به کار برده است.

به موجب ماده 617 قانون مجازات اسلامی:

در صورتی که شخصی با استفاده از چاقو و یا هر گونه سلاح دیگربه تظاهر و قدرت نمایی بپردازد و یا این اشیاء را با هدف ایجاد مزاحمت برای سایرین و یا اخاذی و تهدید به کار بگیرد و یا با شخصی درگیر شود، در صورتی که از مصادیق محارب محسوب نگردد، محکوم به گذراندن 6 ماه تا دو سال زندان و تا 74 ضربه شلاق خواهد شد.

محارب

اگر شخصی به منظور ایجاد رعب و وحشت و با هدف سلب آزادی و امنیت سایر افراد جامعه، دست به هر نوع سلاح، چه گرم و چه سرد، ببرد، جزء محارب و مفسدین فی الارض محسوب می شود.

در صورتی که زورگیری با آزار جسمی فرد توسط مجرم همراه باشد، به موجب ماده 652 قانون مجازات اسلامی، مجرم محکوم به گذراندن 10 سال حبس و 74 ضربه شلاق خواهد شد. در صورتی که درگیری انجام شده با هدف اعمال زورگیری به قتل بینجامد، متهم محکوم به اعدام می گردد.

استناد قوه قضاییه به منظور اعدام آن دسته از زورگیرانی که با به کارگیری سلاح های سرد اقدام به زورگیری می نمایند، ماده 190 قانون مجازات اسلامی می باشد. بر اساس این قانون شرایط محاربه بر فردی که مرتکب این جرم شده است، جاری می گردد.

محاربه

محاربه جرمی است که غالبا به صورت علنی و روشن و نیز با انجام فعل مثبت نظیر اسلحه کشیدن و ایجاد رعب و وحشت در میان افراد جامعه انجام می شود و زمینه ایجاد اختلال در امنیت نظامی جامعه را تشدید می کند. این در حالی است که جرم فساد فی الارض در اکثر مواقع به صورت غیر علنی و با هدف ایجاد خلل در امنیت نظامی، امنیت فرهنگی، امنیت اقتصادی، انیت اجتماعی و همچنین امنیت سیاسی کشور محقق می گردد.

آشنایی با جرم سرقت

یکی از رایج ترین و با قدمت ترین جرایمی که از گذشته های دور تا کنون موجود بوده است و مجازات های بسیار سختی برای آن در نظر گرفته شده است، سرقت می باشد. دو لفظ “حرز” و “سری” در تعریف اصطلاح سرقت دارای اهمیت فراوانی می باشند. بدون وجود این الفاظ امکان رخداد سرقت وجود ندارد.

بر اساس تبصره 1 ماده 198 قانون مجازات اسلامی:

محل نگه داری اموال و سرمایه به منظور حفظ آن ها در مقابل خطر دستبرد را حرز می گویند.

سرقت

ربودن شی ای از محلی محصور به صورت کاملا پنهانی را سرقت می گویند. در این تعریف به واژه حرز اشاره شده است. تعریف سرقت در قانون مجازات اسلامی ربودن مال و سرمایه ای متعلق به دیگران می باشد.

بنابر آن چه گفته شد، رکن “ربایش” در تعریف عمل سرقت دارای اهمیت بسیار زیادی می باشد. زیرا نقل مکان دادن شی ای که فرد قصد سرقت آن را دارد، از مکانی به مکان دیگر، یکی از لازمه های تحقق جرم سرقت می باشد. بنابراین در اموالی که قابل جا به جایی نبوده و به عبارت دیگر غیر منقول هستند، در صورت جدایی از محل مشخص خود می توانند موجب تحقق سرقت گردند. برای مثال تیر آهن ها و کاشی هایی که در ساخت ساختمان مورد استفاده قرار گرفته اند، پس از این که از ساختمان جدا می شوند، جزء منقولات محسوب می گردند.

علاوه بر آن چه تا کنون اشاره شد، تصاحب مالکانه یکی از ارکان اصلی سرقت می باشد. تصاحب مالکانه به معنای تصاحب مال خود شخص و نه اموال غیر می باشد. واضح است که اگر فردی مال شخصی دیگر را با این تصور که مال خود اوست و پس از مدتی عکس این موضوع ثابت شود، تصاحب کند، بی شک عمل سرقت اتفاق نیفتاده است.

انواع و مجازات جرم سرقت

سرقت تعزیری ساده: 

ربودن مال دیگران بدون اطلاع و رضایت آنان را سرقت تعزیری ساده می گویند. کمترین مجازات این نوع سرقت سه ماه و یک روز الی دو سال زندان و تا سقف 74 ضربه شلاق عنوان شده است.

سرقت تعزیری مشدد:

سرقتی که همراه با یک یا چند عامل تشدید مجازات صورت بگیرد. همچون سرقت مسلحانه. این سرقت شامل موارد زیر می باشد:

سرقت اسناد:

دزدیدن نوشته ها، اسناد و ورقه ها در دفاتر ثبت دولتی را تحت عنوان سرقت اسناد نام گذاری کرده اند. مجازات این نوع سرقت شش ماه تا دو سال حبس در نظر گرفته شده است.

سرقت توسط امانت دار:

در صورتی که شی و یا سندی توسط فرد مستحفظ آن صورت بگیرد، مرتکب محکوم به گذراندن سه تا ده سال زندان خواهد بود.

از بین بردن مهر:

ربودن اسناد، محو کردن پلمپ و یا مهر را بر اساس قانون مجازات اسلامی برابر دو تا ده سال حبس می دانند.

آشنایی با جرم اخاذی و مجازات آن

همان طور که پیش از این گفتیم، زورگیری یکی از نمونه های اخاذی می باشد. اخاذی جرمی است که امکان شکل گیری آن از راه زورگیری به عنوان روشی سرشار از خشونت و یا از سایر راه ها همچون تهدید فرد به افشا نمودن راز و نیز تهدید به ایجاد ضررهای نفسی، شرفی و ناموسی وجود دارد.

جالب است بدانید که جرایمی تحت عنوان زورگیری و اخاذی در قانون مجازات اسلامی وجود ندارد و قانون گزار این جرایم را مشمول ماده 669 قانون مجازات اسلامی مصوب 1375 می داند.

به موجب ماده 669 قانون مجازات اسلامی:

در صورتی که شخصی فرد دیگرای را به هر روشی تهدید به قتل و یا ایجاد ضررهای شرفی، نفسی و یا مالی و نیز افشای راز در رابطه با خود او و یا بستگانش نماید، چه در صورت تقاضای وجه و مال و یا در خواست انجام کار و یا عدم انجام آن و چه در صورتی که این کار را نکرده باشد، به گذراندن دو ماه تا دو سال حبس و تا سقف 74 ضربه شلاق محکوم می گردد.

تفاوت جرم زورگیری و اخاذی

همانطور که گفتیم، اخاذی یکی از جرایمی است که امروزه به وفور انجام می شود و زورگیری هم یکی از مصادیق اخاذی است. از این رو می توان گفت که به عنوان یکی از شیوه های خشونت آمیز از روش های دیگری مانند تهدید به افشای اسرار و یا حتی ضررهای شرافتی، ناموسی و حتی نفسی هم می توان از اخاذی سخن گفت.

همان طور که براساس قانون مجازات اسلامی گفته شده است، جرمی تحت عنوان اخاذی وجود ندارد و جرم زورگیری هم در قانون و مجازات اسلامی تعریف نشده است. اما هر دوی این جرایم، مشمول ماده 669 قانون مجازات اسلامی هستند و عنوان می کنند که هرگاه فردی دیگری را به هر نحوی به انجام یکی از موارد فوق الذکر تهدید کنند، جرم تهدید صورت گرفته است. این در حالی است که جرایمی مانند زورگیری، اخاذی، سرقت مسلحانه با چاقو، خفت کردن، تهدید و ترساندن، گرفتن مال و یا پول آن هم به زور و حتی سرقت به قصد اذیت و آزار از جمله جرایمی هستند که به سختی قابل تفکیک اند و از همین رو هم تفاوت اخاذی با زورگیری مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

جرم زورگیری زمانی رخ خواهد داد که از طریق سرقت مسلحانه، آدم ربایی و یا ضرب و جرح بدون رضایت انجام گیرد که شی و یا مال فرد گرفته شود. به این عمل هم زورگیری گفته می شود که با توجه به جرائم رخ داده در این رابطه، حکم خواهد داشت و فرد خاطی محکوم است. اما به طور کلی مجازات زورگیری اعدام نیست. فردی که مرتکب انجام این جرم می شود، به حبس تعزیری درجه شش یا چهار محکوم خواهد شد. البته این در صورتی است که فرد در این زمینه به جرایم ارتکابی محاربه متوسل نشده باشد که اگر چنین باشد، مجازات در نظر گرفته شده برای او اعدام خواهد بود. البته شخص زورگیر در این روش تنها با استفاده از سلاح مردم را می ترساند. به عبارت دیگر اگر فرد تنها به طرف مردم اسلحه بکشد و استفاده ای از آن نکند، جز محارب شناخته نخواهد شد. به همین دلیل است که گفته می شود جرم زورگیری یک جرم خشن است و مجازات سنگینی دارد که قابل گذشت نیست.

جرایم قابل گذشت

واژه گذشت از نظر لغوی به معنی بخشیدن می باشد. این واژه در اصطلاح حقوقی به معنای چشم پوشی و صرف نظر نمودن فرد شاکی خصوصی از پیگیری و تعقیب شخص متهم به جرم و مجازات وی است. این گذشت شامل تمامی مراحل رسیدگی نظیر تعقیب، تحقیق، محاکمه، و اجرای حکم بوده و در صورتی که شاکی اعلام بخشش نماید، تمام مراجع قضایی مانند دادسرا و دادگاه پرونده را به عنوان پرونده ای مختومه اعلام می نمایند.

در این دسته از جرایم قانون گذار جنبه خصوصی جرم را به منظور رعایت مصالح اجتماعی و نیز مصالح خانوادگی بر بعد عمومی آن ها برتر دانسته و به شاکی این امکان را می دهد که نسبت به پیگیری حقوق خود گذشت نموده و از مجازات متهم صرف نظر نماید.

پیشنهاد طلایی

در صورتی که در رابطه با جرم زورگیری، اخاذی، سرقت، تفاوت و مجازات های هر کدام نیازمند مشاوره و راهنمایی های بیشتر هستید، سایت مشاوره و وکالت آنلاین با برخورداری از کادری مجرب آماده ارائه خدمت به شما خواهد بود!